Đánh giá tiền phẫu cho bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính - Điều cần thiết trước cuộc phẫu thuật gan
Bệnh gan là một tình trạng nghiêm trọng, ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đối với những trường hợp bệnh gan nặng, phẫu thuật có thể là giải pháp cuối cùng để điều trị. Tuy nhiên, việc thực hiện phẫu thuật trên bệnh nhân mắc bệnh gan luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ và biến chứng do chức năng gan suy giảm. Chính vì lý do này, đánh giá tiền phẫu cho bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính trở nên vô cùng quan trọng, giúp bác sĩ có thể đưa ra quyết định phù hợp nhất, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho cuộc phẫu thuật.
Ảnh hưởng của gây mê và phẫu thuật đối với chức năng gan
Bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính thường gặp phải nhiều rủi ro và biến chứng khi phải trải qua ca phẫu thuật. Điều này là do các tác động của quá trình gây mê và phẫu thuật lên chức năng gan đã bị suy giảm.
Ảnh hưởng của thuốc gây mê:
Các loại thuốc gây mê toàn thân có thể gây ra tổn hại chức năng gan do làm giảm lưu lượng máu đến gan trong quá trình phẫu thuật. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu máu cục bộ, gây tổn thương cho các tế bào gan và làm suy giảm khả năng chức năng của cơ quan này.
Ảnh hưởng của quá trình phẫu thuật:
Bên cạnh thuốc gây mê, quá trình phẫu thuật cũng có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực lên gan. Hạ huyết áp, xuất huyết, thiếu oxy máu trong lúc phẫu thuật đều có khả năng gây tổn thương tới gan. Đối với những bệnh nhân đang mắc bệnh gan nặng, phẫu thuật sẽ làm tăng nguy cơ gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm như xuất huyết, nhiễm trùng, bệnh não, suy thận hoặc thậm chí tử vong.
Vì những lý do trên, các bác sĩ thường tránh thực hiện phẫu thuật cho những bệnh nhân bị rối loạn chức năng gan nặng, trừ khi đó là phương pháp cuối cùng cần thiết để cứu sống bệnh nhân.
Đánh giá tiền phẫu cho bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính
Trước khi quyết định thực hiện phẫu thuật cho bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính, việc đánh giá tiền phẫu là bước quan trọng không thể bỏ qua. Quá trình đánh giá này giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, từ đó đưa ra những quyết định chính xác nhằm tối đa hóa hiệu quả điều trị và giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
Hỏi bệnh sử và thăm khám lâm sàng
Bước đầu tiên trong quá trình đánh giá tiền phẫu là hỏi kỹ bệnh sử và thực hiện thăm khám lâm sàng cho bệnh nhân. Đối với bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính, việc này giúp bác sĩ phát hiện các triệu chứng và dấu hiệu liên quan đến tình trạng bệnh.
Trong giai đoạn đầu, bệnh gan mãn tính thường không gây ra triệu chứng rõ ràng, hoặc chỉ biểu hiện qua các triệu chứng không đặc hiệu như mệt mỏi, sụt cân, rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, các dấu hiệu lâm sàng sẽ trở nên rõ rệt hơn như gan lách to, phù ngoại vi, nốt nhện đỏ, bụng báng, teo tinh hoàn, nữ hóa tuyến vú, tràn dịch màng phổi, bệnh não,…
Ngoài ra, bác sĩ cũng cần hỏi kỹ bệnh nhân về tiền sử uống rượu, tiếp xúc với các hóa chất độc hại, các yếu tố nguy cơ khác có thể dẫn đến bệnh gan.
Thăm khám cận lâm sàng
Sau khi hỏi bệnh sử và thăm khám lâm sàng, bác sĩ cần tiến hành các xét nghiệm cận lâm sàng để đánh giá chính xác mức độ tổn thương gan và ảnh hưởng của bệnh lý gan lên các cơ quan khác trong cơ thể.
Xét nghiệm công thức máu
Xét nghiệm công thức máu đầy đủ giúp bác sĩ phát hiện tình trạng thiếu máu, giảm tiểu cầu hoặc tăng số lượng bạch cầu nếu có tình trạng nhiễm trùng. Đây là một xét nghiệm quan trọng trong đánh giá tiền phẫu.
Kiểm tra chức năng gan
Để đánh giá chức năng gan, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm sau:
- Thời gian prothrombin: Chỉ số này cho biết khả năng tổng hợp các yếu tố đông máu của gan. Nếu kết quả bất thường, có thể cho thấy sự suy yếu trong quá trình tổng hợp các yếu tố đông máu II, VII, IX và X.
- Albumin: Albumin chỉ được tổng hợp trong gan. Nếu xét nghiệm cho kết quả albumin huyết thanh thấp, có thể phản ánh tình trạng rối loạn chức năng gan, suy dinh dưỡng, thận hư, kém hấp thu hoặc những tháng cuối của thai kỳ.
- Xét nghiệm HBeAg: Xét nghiệm này được sử dụng để kiểm tra chức năng của gan.
Kiểm tra tổn thương tế bào gan
Để phát hiện các tổn thương tế bào gan, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm men gan Alanine Aminotransferase (ALT) và Aspartate Aminotransferase (AST).
- Tỷ lệ AST/ALT: Kết quả >4 là bệnh Wilson, kết quả >2 là tình trạng tổn thương gan do rượu, còn kết quả <1 là tình trạng viêm gan không do rượu và không xơ gan.
- Ngoài ra, men gan cũng có thể tăng trong các trường hợp viêm đường mật, sỏi ống mật chủ, viêm gan do thiếu máu.
Kiểm tra tắc nghẽn mật
Các xét nghiệm sau đây giúp phát hiện tình trạng tắc nghẽn mật:
- Bilirubin: Tăng bilirubin kết hợp kèm theo tăng urobilirubin niệu phản ánh tình trạng rối loạn chức năng tế bào gan, ứ mật trong gan và tắc mật ngoài gan.
- Alkaline phosphatase máu (ALP): ALP tăng nhẹ khi bị tổn thương tế bào gan hoặc ung thư di căn gan, ALP tăng cao hơn khi có tình trạng ứ mật trong gan hoặc tắc mật. Cần xét nghiệm thêm Gama glutamine (GGT) để loại trừ nguồn tăng ALP ở ngoài gan.
Xét nghiệm đánh giá chức năng thận
Bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính cũng cần được đánh giá chức năng thận trước phẫu thuật. Xét nghiệm này giúp phát hiện tình trạng rối loạn kali máu, hạ natri máu,… Điều này rất quan trọng vì hạ natri máu nặng phối hợp với bệnh gan tiến triển có thể gây rối loạn ý thức. Nếu cần điều chỉnh hạ natri máu, cần thực hiện từ từ, tốt nhất là hạ natri máu ở mức <10mmol/l trong 24 giờ.
Các xét nghiệm khác
Bên cạnh đó, bác sĩ cũng cần đánh giá các cơ quan khác như:
- Kiểm tra tim mạch: Thực hiện điện tâm đồ (ECG), siêu âm tim để phát hiện các rối loạn về chức năng thất trái, tổn thương van tim, bệnh cơ tim hoặc bệnh lý mạch máu phổi. Nếu nghi ngờ bệnh nhân có bệnh mạch vành, cần làm thêm điện tim gắng sức hoặc đánh giá chức năng thất trái.
- Kiểm tra phổi: Chụp X-quang ngực hoặc siêu âm ngực để chẩn đoán tràn dịch màng phổi và dẫn lưu bớt dịch trước phẫu thuật. Đồng thời, cần kiểm tra chức năng phổi để phát hiện bệnh phổi tắc nghẽn hoặc co thắt.
Đánh giá tiền phẫu cho bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính là một quá trình vô cùng quan trọng và cần thiết trước khi tiến hành phẫu thuật. Thông qua các bước hỏi bệnh sử, thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng, bác sĩ có thể nắm bắt được tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân, đánh giá mức độ tổn thương gan cũng như ảnh hưởng của bệnh lý gan lên các cơ quan khác. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra những quyết định điều trị phù hợp nhất, tối ưu hóa hiệu quả điều trị và giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho bệnh nhân.
Việc đánh giá tiền phẫu không chỉ quan trọng đối với bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính mà còn là một bước cần thiết cho tất cả các trường hợp cần phẫu thuật. Đây là cơ sở để bác sĩ có được những chuẩn bị chu đáo, đảm bảo an toàn tối đa cho bệnh nhân trong quá trình điều trị.